بازیافت فلزات
بازیافت فلزات به عنوان بهترین مواد یافت شده در زباله نیازمند توجه و رشد بیشتری است. این صنعت در بعضی از کشورها سهم عمده‌ای در صادرات داشته و میزان حفاری سنگ را کاهش می‌دهد. صنایع تجاری و شهروندان می‌توانند با تحویل ضایعات به مراکز مخصوص، علاوه بر دریافت پول به حفظ سلامت و زیبایی محیط کار و روند زندگی کمک کنند. همچنین می‌توانند در رشد و پیشرفت صنعت بازیافت ضایعات در ایران سهیم شوند.
ارزش زیست محیطی و اقتصادی پسماندهای خشک امروزه قابل انکار نیست. پلاستیک، شیشه، کاغذ، مقوا، فلزات قراضه رها شده با پیشرفت تکنولوژی بر محیط زندگی انسان تاثیر می‌گذارد. به اینصورت که هم محیط زیست آسیب کمتری ببیند و هم انسانها بیشتر سود کنند. صنعت بازیافت فلزی بخش مهم چرخه سودآور را تشکیل می‌دهد. یک قوطی آلومینیومی تا زمانی که بازیافت می‌شود، همیشه همان قوطی باقی می‌ماند. پس بازیافت آن یک فعالیت مطمئن و پر سود اقتصادی است. میزان بازیافت پذیری فلزات یکسان نیست. مثلا حدود 67 درصد فولاد قراضه و 35 درصد مس بازیافت می‌شود. اما در کل انرژی مصرف شده برای بازیافت ضایعات فلزی نسبت به انرژی مورد نیاز برای تولید کمتر است.
مراحل بازیافت فلزی:
۱. جمع آوری:
به دلیل اهمیت قراضه، جمع آوری متفاوت است و کمتر توسط دفتر زباله ارسال می‌شود. قیمت ضایعات آهنی با توجه به نرخ بازار و میزان خلوص مشخص می‌شود. در آمریکا وسایل نقلیه بزرگترین منبع قراضه می‌باشد. از دیگر منابع بازیافتی می‌توان به سازه‌های فولادی، کشتی، راه آهن ها، ابزارهای کشاورزی، و ضایعات مصرفی اشاره کرد.
۲. مرتب سازی:
به معنی جدا کردن فلزات از قراضه یا پسماندهای مواد مختلف است. در عملیات بازیافت به صورت خودکار از سنسورها و آهنرباها استفاده می‌کنند. در بعضی موارد از رنگ یا وزن مواد برای تشخیص نوع فلز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۳. پردازش:
برای پردازش بیشتر شکل مواد را تغییر می‌دهند، تا برای فرآیند ذوب آماده شوند و با صرف انرژی کمتری به مذاب تبدیل می‌شوند. به عنوان نمونه آلومینیوم را به قطعات کوچک و فولاد را به شکل بلوک در می‌آورند. فلز در کوره مخصوصی ذوب می‌شود که این فرآیند با توجه به اندازه کوره، درجه حرارت و حجم فلز از چند دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد.
۴. خالص سازی:
برای اطمینان از کیفیت محصول با استفاده از روش‌های مختلف مثل الکترولیز، روی آن عمل تصفیه را انجام می‌دهند.
۵. استحکام:
بعد از خالص سازی فلزات ذوب شده با استفاده از کمربند نقاله برای خنک کردن و صاف کردن انتقال می‌یابند. فلزات بازیافتی در این مرحله به اشکال مختلف مانند میله درمی‌آیند.
۶. حمل و نقل به کارخانه‌ها:
فلزات برای خنک سازی به کارخانه ها منتقل می‌شوند تا برای تولید محصولات استفاده شوند.
فلزات قابل بازیافت:
۱. فلزات آهنی:
شامل محصولاتی مانند فولاد است که از ترکیب آهن بدست می‌آید. کیفیت فلزات به میزان خلوص مواد زاید و ترکیبات اولیه سازنده بستگی دارد. قطعات بازیافت شده در بخش‌هایی مثل بدنه ماشین‌های کهنه، ابزارهای خانگی، ساختار و اسکلت ساختمان و ریل قطار مورد استفاده قرار می‌گیرند.
۲. فلزات بدون آهن:
شامل فلزاتی مانند آلومینیوم است که فاقد آهن می‌باشد و در صنعت نقش مهمی دارد. این فلزات نسبت به فلزات دارای آهن، فراوانی کمتری دارند و به همین دلیل ارزش بیشتری نسبت به ضایعات در زباله‌ها دارند.
علاوه برآلومینیوم که در صنایع دسته‌بندی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد، فلزات بدون آهن دیگری قابلیت بازیافت دارند که مهمترین آنها:
۲-۱. مس:
استفاده از این فلز سابقه طولانی دارد. ایران دارای ذخایری از مس است که باعث شده تا استخراج فلز مس نسبت به بازیافت مورد توجه بیشتری قرار بگیرد.
۲-۲. سرب:
باتری‌های اسید سرب که با نام حرارتی نوری شناخته می‌شوند، از منابع اصلی سرب کهنه است که در تجهیزات ذخیره کننده انرژی، وسایل نقلیه و ماشین‌های صنعتی استفاده می‌شود. سرب بازیافت شده به صورت سرب نرم یا آلیاژهای سرب درمی‌آید و بیشتر برای تولید همین باتریها استفاده می‌شود.
۲-۳. نیکل:
این فلز در ساخت محلول‌های کارخانه‌ای، کاتالیزورها و باتریها کابرد داشته و آلیاژهای متنوعی مثل نیکل، نقره و برنج را شامل می‌شود. اخیرا بازیافت باتری‌های قابل شارژ مانند نیکل و کادمیوم مهرشده رونق پیدا کرده است.
۲-۴. تیتانیوم:
از این فلز بیشتر برای ساخت فولاد زنگ نزن استفاده می‌شود. قطعات بازیافتی آن از بدنه هواپیماها، زیر دریایی‌ها و مبدل‌های گرما بدست می‌آید.
مزایای بازیافت فلزات:
۱. حفظ محیط زیست:
مهمترین مزیت بازیافت هر زباله حفظ حراست از محیط زیست است. ضایعات فلزی مانند لوازم ساختمانی و صنعتی که در محل‌های کسب و کار هستند فضای زیادی را اشغال کرده و در صورت انتقال به محل دفن زباله باعث کاهش ظرفیت این محل ها می‌شود. از همه مهمتر اینکه رها کردن ضایعات آهن در چنین مکان‌هایی خطرناک است و با پوسیدن و آلوده کردن خاک می‌تواند تهدید مهمی برای محیط زیست باشد.
۲. اشتغال‌زایی:
اشتغال‌زایی برای تعداد زیادی از افراد و سودآوری برای کشور از راه فروش ضایعات، یکی دیگر از مزیت‌های بازیافت فلزات است. فلز کالایی جهانی و درخواست برای آن همیشگی است. کشورهای درحال توسعه مثل چین و هند از بزرگترین خریداران ضایعات فلزی هستند و همین عرضه و تقاضا است که به ارزش آنها می‌افزاید.
بخش دیگر سودآوری در کاربردهای صنعتی مشاهده می‌شود. صنعت و ساختمان سازی که از قراضه آهن یا ضایعات آلومینیوم کم کم استفاده می‌شود. جاده سازی، پل سازی، حمل و نقل، هواپیماسازی و…. از مهمترین مورد استفاده این فلزات هستند.
۳. جلوگیری از آلودگی آب‌ها:
از کاربردهای دیگر بازیافت، سم زدایی آبهای دفعی و هرز آبهای صنعتی است. ساخت ظروف مختلف از ضایعات آهن به حفظ محیط زیست و کاهش نیاز به حفر و استخراج کمک می‌کند.
خلاصه مقاله:
بازیافت فلزات به عنوان بهترین مواد یافت شده در زباله، نیازمند توجه و رشد بیشتری است. این صنعت در بعضی از کشورها سهم عمده‌ای در صادرات داشته و میزان حفاری سنگ را کاهش می‌دهد. صنایع تجاری و شهروندان می‌توانند با تحویل ضایعات به مراکز مخصوص، علاوه بر دریافت پول، به حفظ سلامت و زیبایی محیط کار و روند زندگی کمک کنند و در رشد و پیشرفت صنعت بازیافت ضایعات در ایران سهیم شوند.
