هوش هیجانی و راه‌های تقویت آن

روانشناسان در طول زمان تعاریف متعددی از هوش هیجانی ارائه داده‌اند. اما ماهیت تمام آنها یکسان بوده و نتیجه یکسانی از آنها دریافت می‌شود.

یکی از ساده‌ترین، مختصرترین و جامع‌ترین تعاریفی که در این رابطه ارائه شده از دنیل گلمن می‌باشد. وی معتقد بود ” هوش هیجانی مجموعه توانایی‌هایی است که به ما این امکان را می‌دهد تا هیجانات را در خود و دیگران تشخیص بدهیم و تنظیم کنیم. ”

براساس این تعریف و سایر تعاریف ارائه شده،  افرادی که از این توانایی به میزان زیادی برخوردارند، می‌توانند عواطف و احساست خود و دیگران را شناسایی و کنترل کنند. همچنین می‌توانند بین پیامدهای مثبت و منفی آن نیز قائل به تفکیک شوند.

مولفه‌های هوش هیجانی:

هوش هیجانی شامل ۵ مهارت می‌باشد:

الف) خودآگاهی: یعنی ما از عواطف و احساسات خود و همچنین تاثیر آنها بر روی دیگران به درستی آگاه باشیم. نقاط قوت و ضعف خود را بشناسیم و بدانیم چه کارهایی در رابطه با آنها انجام می‌دهیم و یا باید انجام دهیم.

ب) خودتنظیمی: به کنترل عواطف و احساسات، بیان صحیح و مناسب آنها، انعطاف پذیری و قابلیت انطباق با شرایط جدید و تغییرات، و همچنین مسئولیت پذیری در برابر عواطف و احساسات اشاره دارد.

پ) خودانگیزشی: به این معنی که برای فرد، اهداف و نیازهای شخصی مهم است و نه پاداش و موقعیتی که پس از رسیدن به موفقیت کسب می‌کند. در این حالت شکست و ناکامی نمی‌تواند باعث کاهش انگیزه فرد یا از بین برنده‌ی دائمی آن باشد.

ت) همدلی: این مولفه به فرد این امکان را می‌دهد که عواطف و احساسات دیگران را درک کند و براساس شناختی که از عواطف و احساست خود دارد به آنها پاسخ داده و با آنان همراهی نماید. 

ث) مهارت اجتماعی: مهارت اجتماعی در هوش هیجانی به ما کمک می‌کند تا از درکی که از احساسات خود و دیگران داریم، در برقراری ارتباطات روزمره و تعاملات خود استفاده کنیم. از سری مهارت‌های اجتماعی می‌توان به گوش کردن فعال، ارتباطات کلامی، ارتباطات غیر کلامی و …. اشاره کرد.

راه‌های تقویت هوش هیجانی:

آسان گرفتن را یاد بگیریم:

گاهی آنقدر به خودمان سخت می‌گیریم و خودمان را در معرض شدیدترین شکنجه‌ها و پر دردسرترین کارها قرار می‌دهیم که فرصت استراحت را از خودمان دریغ می‌کنیم.

گاهی اوقات بهتر است با خودمان مهربان‌تر باشیم. از دشواریها فاصله گرفته، استراحت کنیم و احساساتمان را بررسی نماییم. بهتر است قبل از بروز هرگونه واکنش احساسی، کمی توقف و فکر کنیم.

مثبت فکر کنیم و به دیگران نیز انرژی مثبت بدهیم:

ذهنیت مثبت داشتن و انرژی مثبت دادن به اطرافیان از دیگر مولفه‌های هوش هیجانی است که علاوه بر موثر بودن در اطرافیان، در زندگی و روحیات خودمان نیز موثر است. مثبت اندیشی می‌تواند ذهن ما را آرام و امید به زندگی را در ما افزایش دهد. همین عامل نیز می‌تواند در موفقیت‌های فردی و اجتماعی ما موثر واقع شود.

احساسات خود را بشناسیم:

زمانی که به موارد احساسی خود اشراف کامل داشته باشیم راحت‌تر می‌توانیم آنها را در موقعیت‌های مختلف کنترل کنیم. باید نسبت به احساساتمان منعطف و واقع‌بین باشیم و آنها را انکار نکنیم.

احساسات خود را پیش بینی کنیم:

به موقعیت‌هایی که ممکن است در آنها قرار بگیریم فکر کنیم و سعی کنیم احساسات احتمالی خود را حدس بزنیم. این کار به ما این امکان را می‌دهد که کنترل احساساتمان را در دست بگیریم و راحت تر بتوانیم در موقعیت های مختلف آن هارا مدیریت کنیم و واکنش مناسب‌تری نسبت به احساسات و موقعیت‌ها نشان دهیم.

از منطقه‌ی امن خود خارج شویم:

برای کشف ظرفیت وجودی واقعی خود و شناخت بهتر احساساتمان لازم است از منطقه‌ی امنی که برای خودمان ساخته‌ایم خارج شویم. با به چالش کشیدن خودمان از این طریق قابلیت‌های پنهان ما به وضوح نمایان می‌شود، هوش هیجانیمان تقویت شده و اتفاقات بزرگتر و موفقیت‌های چشم‌گیر‌تری برایمان رخ خواهد داد.

خلاصه مقاله:

راه‌های تقویت هوش هیجانی به این چند مورد ختم نمی‌شود و راه‌های بسیار زیادی برای تقویت آن وجود دارد. هوش هیجانی از آن جهت که تاثیر بسیار زیادی بر روی شغل و سایر امور زندگیمان دارد بسیار حائز اهمیت می‌باشد. مواردی همچون اعتماد به نفس، تلقین، مثبت‌اندیشی و … که تاثیر فراوانی بر روی موفقیت های ما دارند از هوش هیجانی ناشی می‌شوند. از آنجایی که اکثر تصمیمات انسان در طول زندگی برگرفته از هیجان و احساسات اوست، تقویت هوش هیجانی به ما این امکان را می‌دهد که در فضای رقابتی محیط کاری خود نیز موفق عمل کنیم. ما در مجموعه‌ی upro به شما در رسیدن به این هدف کمک خواهیم کرد.