14 مورد پرکاربرد انواع بیزینس مدل:
انتخاب مدل درآمدی مناسب یکی از اولین کارهایی است که طی ایجاد یک فعالیت تجاری یا کسب و کار می‌بایست انجام دهیم. این مدل به بیزنس مدل ما بستگی داره که در بوم کسب و کار هست و احتمالا آشنایی دارید. آقای الکساندر استروالدر در کتاب خلق مدل کسب و کار (Business Model Generation) بارها به اهمیت شناخت کافی از مدل بیزنس اشاره کرده که خواندن آنرا (انتشارات آریانا قلم) به شما توصیه می‌کنیم. با جمله‌‌ای از این کتاب به بررسی ۷ بیزنس مدل می‌پردازیم. «مدل کسب و کار، منطق شرکت را در چگونگی خلق، ارائه و کسب ارزش توصیف می‌کند. همچنین برای خواندن مقاله‌های بیشتر در مورد بیزینس مدل و بیزینس پلن می‌توانید اینجا را کلیک کنید.
انواع بیزینس مدل
نقشه راهی برای گسترش کسب و کار و تجزیه و تحلیل تمام جوانب آن، شناخته می‌شود. اما چه چیزی یک بیزنس مدل خوب را تشکیل می‌دهد؟ و چگونه می‌توان از آن برای توسعه کسب و کار استفاده کرد؟
بیزنس مدل یا روش های کسب درآمد، نحوه‌ی عملکرد یک کسب و کار را برای دستیابی به هدفی خاص تعریف می‌کند. این مدل می‌تواند به شکل یک نمودار، یک جدول، یا یک مستند تهیه شود. بیشتر کسب و کارها از مدل کسب و کار استفاده می‌کنند تا بهتر بفهمند که چه محصولات یا خدماتی ارائه می‌دهند، به چه گروهی از مشتریان خدمات دهند، چگونه بازاریابی را انجام دهند، چگونه ارزش خلق کنند و در نهایت چگونه سودآوری کنند.
برای شروع، باید بیشتر در مورد نوع کسب و کار خود یاد بگیریم. این شامل شناخت محصولات و خدمات، نوع تولید، نوع بازار، نوع رقابت، و سایر جنبه‌های کسب و کار است. سپس باید به دنبال راه حلی برای مسائل مرتبط با کسب و کار خود باشیم. یکی از مزایای انواع بیزینس مدل، این است که با استفاده از آن می‌توانیم به یک نقطه تعادل در تعامل با مشتریان، بازار، و محصولات خود دست یابیم. این مزیت، باعث شده است که بسیاری از شرکت‌ها و کسب و کارها، بیزنس مدل خود را مرتبط با اهداف و استراتژی‌های خود قرار دهند.
مقالات مرتبط: بیزینس مدل چیست؟
در این مقاله، به بررسی چند مورد از انواع بیزینس مدل پرطرفدار و موثر پرداخته شده است:
انواع بیزینس مدل:
1- بیزینس مدل فروش مستقیم (Direct Sales Model)
در این مدل، کسب و کار محصولات خود را مستقیماً به مشتریان فروخته و درآمد خود را از فروش محصولات دریافت می‌کند. بسیاری از شرکت‌های فروش مستقیم، محصولات خود را به صورت مستقیم به مشتریان خود فروخته و به جای فروش به فروشگاه‌های خرده‌فروشی، درآمد خود را از فروش محصولات به مشتریان دریافت می‌کنند.
مثال خارجی: شرکت خارجی هربالایف از این مدل بهره می‌برد.
مثال ایرانی: فروش خودرو توسط ایران خودرو و کرمان موتور
۲. بیزینس مدل تبلیغاتی (Advertising Model):
در این مدل، کسب و کار درآمد خود را از تبلیغاتی که در سایت، بلاگ، یا اپلیکیشن خود قرار می‌دهد، تأمین می‌کند. برای مثال، گوگل و فیسبوک از این مدل بهره می‌برند. این مدل بیشتر در سایت‌های اخباری، وبسایت‌ها، و شبکه‌های اجتماعی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مثال خارجی: شرکت گوگل سرامد همه شرکت ها در دنیا است که از این مدل بهره می‌برد.
مثال ایرانی: اکثر سایت های خبری و تحلیلی طلا و سکه از این روش استفاده می کنند.
۳.بیزینس مدل اشتراکی (Subscription Model):
در این مدل از انواع بیزینس مدل، مشتریان برای استفاده از خدمات یا محصولات، هر ماه یک مبلغی را به صاحب کسب و کار پرداخت می‌کنند. در این مدل، مشتریان به صورت ماهانه یا سالانه برای دسترسی به خدماتی که کسب و کار ارائه می‌دهد، هزینه می‌پردازند. بسیاری از شرکت‌های رسانه‌ای و خدماتی از این مدل بهره می‌برند.
مثال خارجی: شرکت نتفلیکس، اسپاتیفای، Amazon Prime از این مدل بهره می‌برند.
مثال ایرانی: در داخل هم فیلیمو و فیلم نت از این روش استفاده می کنند.
مقالات مرتبط: 14 مرحله طراحی بیزینس مدل
۴.بیزینس مدل فروشگاهی (Retail Model):
در این مدل، کسب و کار محصولات خود را از طریق یک فروشگاه یا چندین فروشگاه به مشتریان فروخته و درآمد خود را از فروش این محصولات تأمین می‌کند. این مدل به طور معمول در صنایعی مانند لوازم خانگی، لباس، کفش و مواد غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بسیاری از شرکت‌هایی که محصولات فیزیکی دارند، از این مدل بهره می‌برند.
مثال خارجی: شرکت‌های اپل، سامسونگ و نایک از این مدل بهره می‌برند.
مثال ایرانی: در داخل هم میهن، کاله و شیرین عسل (البته این شرکت فروشگاه اختصاصی دارد) از این روش استفاده می کنند.
۵.بیزینس مدل بر اساس بازار (Marketplace Model):
در این مدل، کسب و کار به عنوان واسطه گر بین خریداران و فروشندگان عمل می‌کند و درآمد خود را از کارمزدی که برای این خدمات دریافت می‌کند، تأمین می‌کند. برای مثال، ای‌بی‌ای، امازون و اوبر از این مدل بهره می‌برند.
مثال خارجی: آمازون معروف ترین مارکت پلیس در دنیا هست
مثال ایرانی: در داخل هم دیجی کالا معروف ترین مارکت پلیس در ایران هست
مقالات مرتبط: بیزینس پلن چیست؟
6. بیزینس مدل فروش به کارخانه (Wholesale Model):
در این مدل از انواع بیزینس مدل، کسب و کار محصولات خود را به صورت عمده به فروشندگان و فروشگاه‌های خرده‌فروشی فروخته و درآمد خود را از فروش محصولات به این فروشندگان دریافت می‌کند. بسیاری از شرکت‌هایی که محصولات فیزیکی دارند، از این مدل بهره می‌برند.
مثال خارجی: بشرکت‌های ال‌جی، و سونی از این مدل بهره می‌برند.
مثال ایرانی: ایکس ویژن و اسنوا از این مدل استفاده می کنند.
7- مدل استفاده آزمایشی (Freemium Model):
این مدل بازدید کننده را با محصول درگیر می‌کند. در ابتدا همه یا بخش‌هایی از محصول را بصورت رایگان در اختیار بازدید‌کننده قرار می‌دهیم تا از آن استفاده کرده و با قابلیت‌های آن آشنا شود. حتما استفاده آزمایشی (Trial) را در بسیاری از اپلیکیشن‌ها و بازی‌های رایانه‌ای دیده‌اید. بخش‌هایی از این محصولات رایگان Free بوده و بخش‌های پولی (Premium) است و تنها پس از پرداخت وجه بهد اصطلاح باز شده و در اختیار مشتری قرار می‌گیرد.
مثال خارجی: انواع آنتی ویرو‌س‌ها مثل بیت دیفندر، نورتون و …. که نسخه رایگان دارد و امکانات بیشتر و ویژه آن در نسخه پولی ارائه می‌شود.
مثال ایرانی: سایت آموزشی متمم
8- مدل تولید محتوا (Content Production Model):
این روش از سالهای دور بسیار رایج بوده و بسیاری از کانال‌های خبری و شبکه‌های اجتماعی و حتی مشترکان آن‌ها در حال استفاده از آن هستند. قلب درآمدی این روش ایجاد شبکه‌ای از مخاطبان است به این صورت که با تولید محتوای کاربر‌پسند جمعی از دنبال‌کنندگان را به خود جذب کرده و به اصطلاح شبکه‌ای از فالور‌ها ایجاد می‌کنیم. در ادامه با توجه با استراتژی کسب‌وکار خود از این شبکه استفاده کرده و بصورت مستقیم با فروش محتوا و یا غیر مستقیم با فروش تبلیغات ایجاد درآمد می‌کنیم.
مثال خارجی: BuzzFeed که از تولید محتوای تفریحی برای تولید درآمد استفاده می‌کند.
مثال ایرانی: پیج‌های مختلف اینستاگرام، کانال‌هاو سایت های خبری و سرگرمی مانند دیجیاتو که از تولید محتوای مختلف برای جذب مخاطب استفاده می‌کنند.
9- مدل پلتفرم (Platform Model):
پلتفرم‌ها بستری برای ارائه و فروش خدمات و محصولات هستند. مثال محیط فیزیکی یک پلتفرم، دفاتر اشتراکی هستند در این روش ما بعنوان مالک بخشی یا اتاقی را از دفتر خود در اختیار فرد یا شرکت دیگری می‌گذاریم و در عوض از اجاره و یا فروش خدمات و یا محصولات آن درآمد کسب می‌کنیم. اینکه چطور آن فرد و شرکت اعتبار سنجی‌شده و به اجازه ورود به محیط ما را دریافت می‌کند کاملا بستگی به استراتژی‌ها و شرایطی دارد که ما برای آن تعریف کرده‌ایم. در محیط مجازی نیز شرایط همینگونه است. نقش آن دفتر را یک یلتفرم آنلاین بازی می‌کند و شرکت‌های دیگر از حضور میلیون‌ها کاربر در آن‌ها استفاده کرده و خدمات و محصولات خود را در آن‌ها ارائه می‌کنند.
مثال خارجی: نمونه‌های خارجی گوگل پلی یا App Store
مثال ایرانی: نمونه‌های داخلی کافه بازار و سیب اپ
10- مدل اقتصاد به اشتراک (Sharing Economy Model):
در این مدل درآمدی که شباهت زیادی به مدل پلتفرم دارد، افراد خدمات یا منابع خود را با دیگران به اشتراک گذاشته و درآمد حاصل از این اشتراک‌گذاری را با هم سهیم می‌شوند.
مثال خارجی: شاید بهترین مثال در داخل و خارج کشور فضاهای کار اشتراکی باشد که یک نفر یا شرکت، فضای کار و اداری بسیار لوکس برای برگزاری جلسات، دفاتر کار، تامین فضای پذیرائی را در یک لوکشن عالی (مثل بیزینس بی دبی) حتی همزاه با نیروهای دفتری آموزش دیده تامین می نماید در ازای آن این فضاها را به صورت ماهیانه به شما کرایه می دهند.
11- مدل توسعه کسب و کار (Franchise Model):
در این مدل درآمدی، یک شرکت امتیاز استفاده از نام تجاری، محصولات، و سیستم عامل خود را به افراد یا شرکت‌های دیگر می‌فروشد. بسیاریی از فروشگا‌ه‌ها Chain Marketو رستوران‌های زنجیره‌ای Chain Restaurant این روش درآمدی را انتخاب کرده‌اند.
مثال خارجی: McDonald’s که شعبه‌های فراوانی در سراسر جهان دارد.
مثال ایرانی: آیس‌پک یا رستوران‌های هانی
12- مدل تولیدی (Manufacturing Model) :
در این مدل چنانکه از نام آن پیداست شرکت یک با چند محصول فیزیکی را تولید می‌کند. از دیرباز بسیاری از نیاز‌های مشتریان و بازار به این روش تامین می‌شده است.
مثال خارجی: شرکت‌های قطعه‌سازی Intel، کارخانه‌های تولید لوازم خانگی LG و شرکت‌های خودروسازی Benz
مثال ایرانی: کارخانه‌های تولید لوازم الکترونیکی ایران میکرو و دلند؛ و لوازم خانگی امرسان و الکترواستیل
13- مدل مشتری محور (Customer-based Model) یا (Customer-Centered Model) :
وقتی تمرکز را بر روی رفع نیاز و استفاده از تجربه مشتریان می‌گذاریم یعنی در حال استفاده از این روش درآمدی هستیم. در این روش همزمان با کسب درآمد، از سلایق و تجربه مشتریان بیشتری استفاده می‌کرده و کسب و کار خود را توسعه می‌دهیم.
مثال خارجی: Zappos شرکتی موفق در زمینه فروش آنلاین کفش با تمرکز بر تجربه مشتری است.
مثال ایرانی: سرویس‌های پشتیبانی مشتری در برخی از شرکت‌های فناوری اطلاعات
14- مدل کسب و کار مبتنی بر آبونمان (Membership-Based Model):
در این مدل، درآمد شرکت براساس دریافت حق عضویت از مشتریان به ازای استفاده از سرویس یا اشتراک ماهانه است. با مدل درآمدی شیوه جدید نیست و ما همواره از گذشته تا بحال از استفاده کرده‌ایم. شاید از اولین روزهایی که با این روش روبرو شدیم پرداخت حق عضویت کتابخانه بود. امروز با پیشرفت تکنولوژی و اینترنت این روش پیشرفت زیادی کرده و در سایت‌ها و اپلیکیشن‌های مختلف دیده می‌شود.
مثال خارجی: سرویس اشتراکی LinkedIn Premium برای اعضای عادی
مثال ایرانی: اشتراک‌های ماهانه سایت‌های آموزشی اینترنتی و فروش VPN و سرویس‌های اینترنتی سینمای خانگی
بنابراین بیزنس مدل شامل تمام جنبه‌های کسب و کار است که شامل تعریف محصول یا خدمات، گردش مالی، بازار، و نوع رقابت است. با انتخاب بیزنس مدل مناسب برای کسب و کار خود، می‌توانیم به بهره‌وری بیشتر، کاهش هزینه‌ها، و افزایش درآمد دست یابیم. بنابراین، پیش از شروع یک کسب و کار جدید، بهتر است بررسی دقیقی از مدل‌های مختلف بیزنس انجام دهیم و مدل مناسب برای کسب و کار خود را انتخاب کنیم.
کلام آخر
در نهایت، انتخاب بهترین نوع از انواع بیزینس مدل برای کسب و کار ما به شناخت دقیق از محصولات، بازارها، مشتریان و رقبا نیاز دارد. برای انتخاب بهترین انواع بیزنس مدل، نیاز به تحلیل دقیق و پایداری دارید تا بتوانید بهترین گزینه را انتخاب کنیم. با استفاده از یک بیزنس مدل درست، می‌توانیم با اعتماد به نفس و اطمینان بهتری به سمت رشد و توسعه کسب و کار خود حرکت کنیم. همچنین، ممکن است نیاز باشد که در طول زمان، بیزنس مدل ما تغییر کند و با شرایط جدید تطابق پیدا کند. تو طول سالهای گذشته در جلسات مشاوره خیلی وقت ها با تجار، تولید کنندگان و بازرگانان جوان زیادی صحبت کردم و با اینکه بیزینس موفقی هم دارند اما هدف و برنامه مالی مشخصی برای خودشون تهیه نکرده اند. برای دریافت مشاوره با متخصصان ما در مجموعه مدیریت صادرات و مشاوره کسب و کار یوپرودمی با شماره 09901911055 در تماس باشید یا از صفحه اختصاصی مشاوره ما بازدید قرمائید.
